Bijna 47.000 meldingen van fraude en bedrog in 2023

In 2023 ontving de Economische Inspectie van de FOD Economie 46.915 meldingen via het Meldpunt. De belangrijkste categorieën van ontvangen meldingen blijven frauduleuze praktijken en wervingspraktijken.

Het Meldpunt van de FOD Economie is een online platform waar consumenten en bedrijven misleidende of oneerlijke handelspraktijken kunnen melden en informatie en advies kunnen krijgen om hun belangen te verdedigen.

In 2023 ontving de FOD Economie 46.915 meldingen via dit platform. Net als vorig jaar werden frauduleuze praktijken (valse facturen, valse online verkoopsites, valse bedrijvengidsen voor zelfstandigen, frauduleuze beleggingen in cryptomunten, ...) het meeste gemeld. De FOD Economie ontving hierover 19.999 meldingen wat neerkomt op 42,6 % van het totaal aantal ontvangen meldingen. Op de tweede plaats staan de wervingspraktijken (gedwongen aankopen, klantenwerving via telefoon, verkoop via telefoon of deur-aan-deur, ...). Voor deze categorie ontving de FOD Economie 13.327 meldingen, goed voor 28,4 % van het totaal aantal ontvangen meldingen.

De vijf sterkste stijgers

Het aantal meldingen steeg het sterkst in de volgende categorieën:

• Verkoop van namaak op het internet: De Economische Inspectie stelt een significante toename vast van meldingen over de verkoop van namaakproducten via sociale netwerken en verkoopplatforms (484 meldingen in 2022 en 775 meldingen in 2023).

• Valse concerttickets op het internet: De (door)verkoop van valse concert-, festival- of sportevenementtickets is een ander type fraude die vooral voorkomt op sociale netwerken en verkoopplatforms maar ook via valse websites (141 meldingen in 2022 en 360 meldingen in 2023).

• Gedwongen aankopen in een telecomwinkel: Eén Frans bedrijf zorgde op zijn eentje voor een record aantal meldingen (meer dan 1.150 in 2023) over verborgen abonnementen bij de aankoop van elektronische producten in een fysieke winkel. Consumenten betaalden elke maand astronomische bedragen via onrechtmatige automatische domiciliëringen. We adviseren in dit geval om altijd schriftelijk contact op te nemen met het bedrijf en de overeenkomst(en) en betalingen te betwisten, de automatische domiciliëringen te blokkeren via de bank/banktoepassing en een terugbetaling aan te vragen van de onterecht afgeschreven bedragen.

• Elektronische betaalmiddelen: De aanpassing van de wet op 1 juli 2022 leidde in de tweede helft van 2022 tot een sterke stijging van het aantal meldingen over buurtwinkels die alleen de mogelijkheid boden om contant te betalen. Die trend zette sterk door in 2023 (1.547 meldingen in 2022 en 2.341 meldingen in 2023). Uit onderzoek blijkt dat consumenten er vaak (onterecht) van uit gaan dat het verplicht is voor een winkel om een Bancontact-terminal te hebben. Dit is niet het geval, de winkeliers zijn vrij om te kiezen op welke manier ze een elektronisch betaalmiddel aanbieden aan hun klanten (Payconiq, bankoverschrijving, …).

• Frauduleus werk (schijnzelfstandigen): Problemen met de (niet-)registratie in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) blijven aanwezig (787 meldingen in 2022 en 1.200 meldingen in 2023). Consumenten maken echter weinig onderscheid tussen "frauduleus werk" (werk als zelfstandige) en "zwartwerk" (werk in een ondergeschikte hoedanigheid, onder het gezag van een werkgever). Zwartwerk valt onder de bevoegdheid van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg en kan worden gemeld via het meldpunt voor een eerlijke concurrentie.

In 2023 ontving de Economische Inspectie 9,5 % minder meldingen dan in 2022. Dat komt door een aanzienlijke daling (26 %) van het aantal meldingen over fraude en oplichting (26.900 meldingen in 2022 en 19.999 meldingen in 2023). Consumenten die slachtoffer zijn van phishing-pogingen en verdachte berichten tegenkomen, worden nu aangespoord om die door te sturen naar het e-mailadres verdacht@safeonweb.be (safeonweb.be) in plaats van dit te melden op het meldpunt. Zo kan de Economische Inspectie zich vooral toeleggen op het onderzoeken van meldingen waarbij slachtoffers ook effectief schade ondervonden.

Daarnaast is er ook een opmerkelijke daling bij praktijken die verband houden met de prijs die bedrijven, en dan vooral energieleveranciers, aanrekenen. In 2022 waren er nog 688 meldingen. In 2023 daalde dit met 33 % naar 463 meldingen. Dit wijst op een normalisering na de energiecrisis van het jaar voordien.