Belgische wijnproductie 2021 laagste in 4 jaar

Wat maakt nu een goed of slecht wijnjaar?

De wijnproductie in België nam in 2021 sterk af ten opzichte van het jaar ervoor, vooral door de slechte weersomstandigheden. Het late vriesweer in de lente, een natte en kille zomer en vogelplagen in de nazomer leidden bij veel Belgische wijnboeren tot de slechtste oogst in jaren. Tegelijk nam het aantal wijnbouwers en bebouwde hectaren met 20 % toe.

De wijnsector in België groeide de laatste jaren gestaag en bereikte in 2020 een productie van bijna 2 miljoen liter. 2021 was daarentegen een pak minder succesvol. De productie daalde met 27 % tot in totaal ongeveer 1.350.000 liter. Dat geldt zowel voor rosé (-4 %), witte wijn (-16 %), rode wijn (-51 %) als witte schuimwijn (-33 %). Enkel bij de mousserende rosé bleef de productie stabiel (+1 %).

Grootste daling productie in Wallonië

In 2020 produceerde Wallonië zo’n 10 % meer wijn dan Vlaanderen. Op een totaal van 1.853.034 liter ging het om 1.003.059 liter wijn. Vooral in Henegouwen werd er meer mousserende wijn gemaakt. In 2021 lagen de cijfers anders. Vooral Wallonië had te kampen met een sterke daling in de productie. Ze incasseerden een daling van 35 % ten opzichte van 2020 (640.332 tegenover 1.003.059 in 2020). De daling van de productie in Vlaanderen was gematigder met 15 % (718.738 tegenover 849.975 in 2020).

Wijnboer worden zit in de lift

Toch blijft het aantal Belgische wijnbouwers jaar na jaar stijgen. In 2021 werden maar liefst 237 wijnbouwers geregistreerd, tegenover 198 in 2020 en 154 in 2019. Dat gaat zowel om professionele als amateurwijnboeren.

De grootste stijging vond plaats in de provincie Luik (32 wijnboeren tegenover 21 in 2020) en Oost-Vlaanderen (28 wijnboeren tegenover 22 in 2020). Vlaanderen heeft met 63 % nog steeds dubbel zoveel wijnboeren als Wallonië, maar Wallonië zet zijn inhaalbeweging voort. In 2019 was nog maar 25 % van de wijnboeren Waals, in 2020 al 32 % en in 2021 steeg hun aandeel tot 37 %.

In totaal wordt in België op liefst 695 hectaren wijn verbouwd. Gemiddeld beplant een wijnboer 3 hectaren met wijnstokken. Slechts 14 producenten bezitten meer dan 10 hectaren.

De Belgische wijnbouw is nog een jonge sector, maar begint toch zijn eigen identiteit te ontwikkelen. Onze wijnen zijn typische cool climate-wijnen: fris, mineraal en vrij laag in alcohol – eigenschappen die tegenwoordig enorm gesmaakt worden door heel wat wijnliefhebbers. Door de kleinschaligheid van onze domeinen – gemiddeld niet groter dan 4 ha – zijn de meeste wijnbouwers pure stielmannen, die met veel zorg en geduldig opgebouwde kennis streven naar kwaliteit in plaats van kwantiteit. We konden dan ook niet ontbreken op de ProWein 2022, de grootste professionele wijnbeurs ter wereld. Het is de eerste keer dat er een Belgisch paviljoen te zien is en de ideale gelegenheid om aan de hele wereld te tonen wat Belgische wijnmakers in hun mars hebben.

Slechte weersomstandigheden zorgen voor matige productie

De wijnbouwer trotseert veel obstakels vooraleer hij de consument een heerlijk glas wijn kan presenteren. De productievermindering van 2021 is te verklaren door de late vorst in de lente, de enorme stijging van schimmels na een doornatte zomer en vogelplagen in diverse regio’s van het land in de nazomer. 

In het voorjaar komt de sapstroom opnieuw op gang en zijn de eerste scheuten zichtbaar. Op dat moment is de plant extra gevoelig voor vorst. De temperaturen gingen in 2021 meerdere malen onder nul en brachten aanzienlijke schade toe. De wijnbouwer beperkt de gevolgen door zijn planten te beschermen en warm te houden. Dat kan met de feeëriek ogende vuurpotten maar bijvoorbeeld ook met warmtekanonnen op gas, windturbines die de lucht verplaatsen of verwarmingsdraden die over de ranken lopen.

Niet enkel de vrieskou heeft nadelige gevolgen. De te sterke zonnestralen in de zomer van 2021 zorgden voor zonnebrand. De druiven raakten beschadigd waardoor ze verschrompelen. Om dat tegen te gaan moet de wijnbouwer overwogen ontbladeren. Hij laat voldoende bladeren aan de struik om de druiven nog enige schaduw te bieden.

De lange periode van regen en hoge luchtvochtigheid in 2021 was voor veel wijnboeren rampzalig. Die vormt de ideale voedingsbodem voor allerlei schimmels waarvan de meest bekende de echte en de valse meeldauw zijn. Die tast tijdens de bloei de bladeren en later ook de druiven aan. De aangetaste bladeren kunnen daardoor niet meer voor de nodige fotosynthese zorgen waardoor er onvoldoende suikers geproduceerd worden. Dat in combinatie met de schimmel maakt de druiven ongeschikt voor de wijnproductie.

Maar ook de fauna berokkent schade

Recent dook in België de suzuki-fruitvlieg op. Die kan een groot deel van de oogst onbruikbaar maken door haar eitjes in de rijpe druiven te leggen waardoor ze van binnen worden aangevreten en er zich in de druif azijnzuur ontwikkeld. Worden die druiven mee geperst, dan bederft dat azijnzuur de smaak.

Ook wespen zijn een risico. Zij komen af op de druivensuikers die ze in de (bijna) rijpe druiven vinden en beschadigen zo volledige druiventrossen.

Daarnaast meldden in 2021 verscheidene wijnboeren over het hele land schade veroorzaakt door vogels (spreeuwen). Zij vallen in zwermen de beste druiven aan. Ze worden op afstand gehouden door speciale netten en geluidskanonnen (bijvoorbeeld luidsprekers rondom de druiven waaruit geluid van bijvoorbeeld de sperwer en de slechtvalk wordt afgespeeld of luide knallen die te horen zijn).

Tenslotte blijken ook wilde zwijnen fan van druiven en wijnranken. Door hun vraat- en vernielzucht moeten een aantal wijndomeinen in België zelfs hun volledige wijngaard omheinen.