Steeds meer kmo's actief in België

België telde in 2022 bijna 1,142 miljoen actieve kleine en middelgrote ondernemingen. Dat is een stijging van meer dan 4,5 % ten opzichte van 2021. Het aantal faillissementen nam toe en bereikte zo het peil van voor de gezondheidscrisis. Ondanks een daling van het aantal kmo-werkgevers steeg het aantal jobs in kmo’s.

Het aantal actieve btw-plichtige kmo's in België bedroeg eind 2022 1.141.700, een stijging met 4,5 % ten opzichte van 2021. Het aantal kmo’s steeg aanzienlijk in alle categorieën, met uitzondering van ondernemingen met 1 tot 9 werknemers, ten opzichte van de trend van de afgelopen tien jaar. Kmo's zonder werknemers groeiden het sterkst, met een toename van 5,2 % ten opzichte van 2021. Bovendien staat België op de vierde plaats van de 27 EU-lidstaten als het gaat om het aandeel van micro-ondernemingen (minder dan 10 werknemers): 95,6 % tegenover 93,7 % bij de Europese Unie.

De laatste drie jaar (2020 tot 2022) steeg het aantal kmo’s uitzonderlijk met meer dan 40.000 ondernemingen (40.145 in 2020, 43.792 in 2021 en 48.745 in 2022).

Ondanks een stijging van het aantal stopzettingen (van 70.710 stopzettingen in 2021 naar 78.046 in 2022, +7.336) was er in 2022 een sterkere stijging van het aantal kmo’s ten opzichte van vorige jaren. Dat is het resultaat van een nog grotere toename van het aantal startende bedrijven (van 114.546 in 2021 naar 126.832 in 2022, ofwel +12.286). Er lijkt in 2022 dus een dubbele beweging te zijn geweest: een post-Covid economisch herstel, met een verhoging van het aantal starters, en de negatieve effecten van de energiecrisis die hebben geleid tot een hoger aantal stopzettingen.

De dichtheid van kmo's in België lag in 2022 iets hoger dan het gemiddelde van de Europese Unie (74 kmo's per 1.000 inwoners in België tegenover 64 voor de Europese Unie). Van de 27 EU-lidstaten staat België hier op de 13e plaats.

De belangrijkste sectoren voor kmo’s waren gespecialiseerde, wetenschappelijke en technische activiteiten (19,6 %), handel (16,5 %) en bouwnijverheid (13,8 %). Samen vertegenwoordigen zij ongeveer de helft van alle kmo's.

De grootste jaarlijkse groeipercentages in de afgelopen vijf jaar (2017-2022) werden opgetekend in de volgende sectoren:

• informatie en communicatie (5,3 %);
• gespecialiseerde, wetenschappelijke en technische activiteiten (4,5 %);
• andere diensten (4,4 %);
• bouw (4,4 %).

Steeds meer zelfstandigen en helpers

Eind 2022 klopte het aantal zelfstandigen en helpers af op 1.257.356, opnieuw een verhoging met 2,2 % ten opzichte van 2021. De meesten onder hen wonen in het Vlaams Gewest (62 %) en werken voornamelijk in drie bedrijfstakken: de vrije beroepen (32,8 %), de handel (26,9 %) en de industrie (24 %). 63,3 % was aangesloten als hoofdactiviteit, 25,7 % als nevenactiviteit en 11 % was actief na de pensionering.

De toename van het aantal zelfstandigen was het grootst in Vlaanderen (+2,4 %).

Over het algemeen is de groei hoger voor de zelfstandigen in bijberoep (+3,2 %), voor de zelfstandigen na pensioen (+6,5 %) en voor de bedrijfstakken industrie (+3,4 %) en vrije beroepen (+4,6 %).

Stijging van het aantal faillissementen

In 2022 gingen 9.265 kmo's failliet, waardoor 22.400 banen verloren gingen. Dat zijn gemiddeld 2,42 verloren jobs per faillissement. Vergeleken met 2021 steeg het aantal faillissementen met 41,8 % en het aantal banen die verdwenen met 28,9 %. De drie belangrijkste getroffen sectoren waren de handel, de bouw en de horeca. Zij vormen samen 60,3 % van het aantal faillissementen en zorgden voor 55,2 % van het banenverlies.

In 2021 was er omwille van de gezondheidscrisis een tussenkomst van de overheid voor ondernemingen en werd het faillissementsmemoratorium uitgevoerd. Dat zorgde voor minder faillissementen in 2021 met als logisch gevolg dat dat cijfer in 2022 opnieuw steeg tot een vergelijkbaar niveau van voor de gezondheidscrisis.

Stijging van het aantal jobs maar daling van het aantal kmo-werkgevers 

Op 31 december 2022 bedroeg het aantal ingevulde banen in kmo's in de privésector in België 1.782.960 op een totaal van 3.084.684 voor alle ondernemingen. Het merendeel van de jobs was dus te vinden in kmo's (57,8 %), die 99,4 % van de RSZ-werkgeversbedrijven uitmaakten.

Tussen 2021 en 2022 nam het aantal banen in de privésector als geheel toe (+1,7 %), in het bijzonder voor kleine (10 tot 49 werknemers, +2,2 %) en middelgrote bedrijven (50 tot 249 werknemers, +2,7 %). Alleen micro-ondernemingen (met minder dan 10 werknemers) zagen een lichte daling van het aantal ingevulde jobs (-0,1 %) maar dat komt overeen met de daling van hun aantal (-1 %).

De daling van 0,5 % van het aantal kmo-werkgevers in de privésector tussen 2021 en 2022 was vooral te wijten aan de moeilijkheden waarmee micro-ondernemingen (-1 %) tijdens de energiecrisis te kampen kregen. Kleine (+1,9 %) en middelgrote (+2,7 %) ondernemingen groeiden daarentegen in dezelfde periode, waarmee de opleving na de Covid-19-crisis toch werd voortgezet.

De meeste kmo-banen in de privésector in België concentreerden zich rond vier sectoren, met 970.262 jobs (54,4 % van het totaal) in het vierde kwartaal van 2022. Die vier sectoren waren: handel (20 %), verwerkende industrie (13,7 %), menselijke gezondheidszorg en maatschappelijk werk (10,6 %) en bouwnijverheid (10,2 %).

De cijfers van 2022 weerspiegelen het effect van de gezondheidscrisis, met een toenemend aantal faillissementen, maar ze getuigen ook van de veerkracht en de ondernemersvitaliteit van ons land: een groei van 4,5 % van het aantal kmo's. De dichtheid van de Belgische kmo's ligt iets boven het EU-gemiddelde en onderstreept de cruciale rol van die bedrijven in ons economische weefsel en de noodzaak om de ondernemersgeest te blijven aanmoedigen.

Meer informatie en thema's vindt u in de rubriek ”KMO's en zelfstandigen in cijfers“ op de website van de FOD Economie: