Recordaantal actieve kmo’s in België

België telde in 2023 ongeveer 1,167 miljoen actieve kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s). Dat is een stijging van 2,2 % ten opzichte van 2022. Tegelijk is er volgens de laatste cijfers van de FOD Economie een aanzienlijke toename van het aantal stopzettingen van activiteiten (7,8 %).

Het aantal actieve btw-plichtige kmo’s in België bedroeg eind 2023 1.167.351. Dat is volgens de laatste cijfers van het KMO-observatorium van de FOD Economie een stijging van 2,2 % ten opzichte van 2022.

Maar die toename is aanzienlijk trager dan de trend van de afgelopen tien jaar, waarbij het aantal kmo’s steeg met 3,6 %. De oorzaak van die tragere stijging is te vinden bij de kmo’s van 1 tot 9 werknemers. Die daalden in de periode 2022-2023 met 1,3 %, terwijl ze de laatste tien jaar stegen met gemiddeld 1 %.

De overgrote meerderheid van de Belgische kmo’s zijn micro-ondernemingen (minder dan 10 werknemers). 96,1 % van de Belgische ondernemingen zijn micro-ondernemingen, tegenover 93,8 % bij de Europese Unie (EU). België staat daarmee op de derde plaats van de 27 EU-lidstaten.

Op het vlak van dichtheid telt België in 2023 76 kmo's per 1.000 inwoners. Dat is hoger dan het gemiddelde van de EU, dat gemiddeld 68 kmo's per 1.000 inwoners heeft.

De drie belangrijkste sectoren waar kmo’s het meest vertegenwoordigd waren, zijn:

• gespecialiseerde, wetenschappelijke en technische activiteiten: 19,9 %
• handel: 16 %
• bouwnijverheid: 13,8 %.

Samen vertegenwoordigen die drie sectoren ongeveer de helft van alle kmo’s.

In 2023 was er een sterke toename van het aantal stopzettingen van activiteiten. In totaal werden 88.521 ondernemingen stopgezet. Dat toont duidelijk aan dat de aanhoudende spanningen wegen op de Belgische economie. Door een combinatie van systeemcrisissen op Europees niveau (waarbij het aanslepende conflict in Oekraïne een belangrijke rol in speelt), verzwakt de macro-economische omgeving.

Meer zelfstandigen en helpers

Het aantal zelfstandigen en helpers steeg ten opzichte van 2022 met 1,7 %. Dat levert een totaal van 1.279.170 ondernemingen op.

De meeste zelfstandigen en helpers wonen in het Vlaamse Gewest (63 %) en werken voornamelijk in drie bedrijfstakken:

• vrije beroepen: 33,5 %
• handel: 26,3%
• industrie: 24 %.

62,4 % was ingeschreven als hoofdactiviteit, 26 % als nevenactiviteit en 11,6 % was actief na de pensionering.

Aantal faillissementen even hoog als vóór COVID

In 2023 gingen 10.242 kmo’s failliet. Dat is een stijging van 10,5 % in vergelijking met 2022. Door die faillissementen gingen er 25.525 banen verloren met een gemiddelde van 2,5 verloren banen per faillissement. Ook hier is een stijging van maar liefst 14 %.

Slechts één grote onderneming ging in 2023 failliet, waardoor 99,9 % van de faillissementen kmo’s zijn. Goed voor 92,76 % van het totale banenverlies. De drie belangrijkste getroffen sectoren waren de bouwnijverheid, de handel en de horeca. Zij vormen samen 61,6 % van het aantal faillissementen en 54,8 % van het banenverlies.

Die stijging is het gevolg van het lage aantal faillissementen in 2020 en 2021. Tijdens de gezondheidscrisis kregen heel wat bedrijven hulp van de overheid en was er een tijdelijk moratorium dat bedrijven beschermde tegen faillissementen. Het aantal faillissementen normaliseerde opnieuw in 2022 en dat zet zich voort in 2023. Zo komen de cijfers opnieuw op hetzelfde niveau als in de jaren vóór de gezondheidscrisis.

Werkgelegenheid: meer banen maar minder werkgevers

Op 31 december 2023 waren er in België 1.790.140 jobs ingevuld in kmo’s. Dat is maar liefst 57,7 % van in totaal 3.102.862 jobs bij ondernemingen die ingeschreven zijn bij de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ). Extra opvallend: kmo’s vormen 99,4 % van alle RSZ-werkgevers.

Tussen 2022 en 2023 steeg het aantal ingevulde banen in kmo’s met 0,4 %. Vooral kleine bedrijven (10 tot 49 werknemers, +0,9 %) en middelgrote ondernemingen (50 tot 249 werknemers, +0,7 %) droegen bij aan die groei.

Micro-ondernemingen (1 tot 9 werknemers) zagen echter een lichte daling in het aantal banen (-0,7 %), wat grotendeels te verklaren is door een afname van het aantal micro-ondernemingen (-1,1 %).

In het vierde kwartaal van 2023 concentreerde meer dan de helft (54,1 %) van de kmo-jobs (967.877 arbeidsplaatsen) zich in vier sectoren:

• handel: 20,2 %
• verwerkende industrie: 13,5 %
• menselijke gezondheidszorg en maatschappelijk werk: 10,4 %
• bouwnijverheid: 10 %.

Meer informatie vind je in de rubriek “Kmo’s en zelfstandigen in cijfers” op de website van de FOD Economie: