Acht op de tien van de gecontroleerde games manipuleert spelers

De Economische Inspectie van de FOD Economie stelde tijdens een wereldwijd onderzoek tal van manipulatieve praktijken vast in mobiele en online videogames. Die zijn zo ontworpen dat je als consument keuzes maakt die je anders niet zou maken. Of acties onderneemt die jou niets opleveren.

Tussen 31 maart en 11 april 2025 vond een wereldwijd onderzoek plaats van het International Consumer Protection and Enforcement Network (ICPEN), gecoördineerd door de Economische Inspectie van de FOD Economie. In totaal namen 22 consumentenbeschermingsautoriteiten deel, die samen 439 controles uitvoerden.

Dit jaar lag de focus op misleidende technieken in videogames.

Virtuele munten kopen met korting terwijl een klok afloopt. Een hoop mysterieuze loot boxes openen “want er zit misschien iets zeldzaams in”. Of merken dat je wat virtuele munten over hebt die je nergens voor kan gebruiken. Herkenbaar? Dan ben je mogelijk verleid tot een aankoop die je eigenlijk niet wilde doen.

En dat is niet altijd zo onschuldig als het lijkt. Steeds meer games sturen je gedrag via slimme, subtiele trucjes. Vaak zó subtiel dat je het niet merkt. Bijvoorbeeld meldingen die blijven terugkomen, nep-timers of verborgen kosten.

De Economische Inspectie van de FOD Economie onderzocht 46 populaire games, waaronder7 van Belgische ontwikkelaars. Die bleken wel volledig in orde. De meeste spellen waren ‘free-to-play’, al zaten er ook enkele betalende titels bij, voor zowel mobiele toestellen als pc en console. Sommige games waren gericht op kinderen, andere op volwassenen.

Er werd gekeken naar praktijken zoals dark patterns, loot boxes, het gebruik van virtuele munten en de mate van bescherming voor minderjarigen.

Bij acht op de tien onderzochte games stelden we één of meer van deze praktijken vast, die misleidend kunnen zijn:

• Dark patterns: technieken die je beïnvloeden, misleiden of onder druk zetten om keuzes te maken die je normaal niet zou maken. Vaak zo subtiel dat je ze niet meteen opmerkt. Voorbeelden zijn nagging (steeds terugkerende pop-ups of meldingen) en sneaking (het niet kunnen uitzetten van automatische abonnementen tijdens een aankoop).
• Loot boxes, gratis of betalend: virtuele schatkisten die willekeurige items bevatten. Dat kan gaan van personages en voorwerpen tot emoties of speciale karakteristieken. De kans om iets waardevols of zeldzaam te winnen is vaak onduidelijk. Betalende loot boxes zijn trouwens verboden in België door de Kansspelcommissie.
• Valse urgentie via tijdelijke aanbiedingen of aftellende timers.
• Virtuele munten, soms zelfs verschillende soorten binnen één spel: vaak moeilijk om naar echte prijzen om te rekenen. De bundels stemmen zelden overeen met de prijzen van in-game items, waardoor je vaak met een restbedrag blijft zitten, precies genoeg om je richting een nieuwe aankoop te duwen.

Ook in games gericht op kinderen komen deze trucs voor. In ‘free-to-play’-games zijn deze technieken het meest aanwezig. Die zijn immers gebouwd rond microtransacties. Maar ze komen ook meer en meer voor in betalende games.