Aanzienlijke vertraging van de inflatie in België in 2023

Door de indrukwekkende daling van de energieprijzen vertraagde de algemene inflatie in België zeer sterk in 2023. Ze kwam bovendien op een veel lager niveau uit dan in de buurlanden. Anderzijds bleven de prijzen voor levensmiddelen, diensten en niet-energetische industriële goederen toenemen. Dat blijkt uit het Jaarverslag 2023 van het Prijzenobservatorium van de FOD Economie.

De totale inflatie in België, gemeten op basis van de Geharmoniseerde consumptieprijsindex (GICP), bedroeg in 2023 2,3 %. Dat zijn de bevindingen van het Jaarverslag 2023 van het Prijzenobservatorium van de FOD Economie.

De totale inflatie begon vanaf het eerste kwartaal van 2023 te vertragen en daalde daarna voortdurend, van 5,9 % in het eerste kwartaal tot -0,6 % in het vierde kwartaal.

De totale inflatie was in België veel minder hoog dan in de buurlanden, hoewel ze ook in Duitsland en Nederland daalde. In Frankrijk daarentegen bleef de inflatie relatief stabiel. Dat verschil in totale inflatie is voornamelijk te verklaren door het verschillende verloop van de energieprijzen in die landen.

In België zijn de energieprijzen sinds begin 2023 gedaald en die prijsdaling is in de daaropvolgende kwartalen nog versterkt. Over heel 2023 bedroeg de prijsdaling voor energie op jaarbasis gemiddeld 28,4 %.

In België stegen de energieprijzen sterk in 2022, met een recordinflatie van 57,9 % over het hele jaar. Die versnelling van de energie-inflatie was het gevolg van een verminderde aanvoer van aardgas door het Russisch-Oekraïense conflict en de daaruit voortvloeiende sancties tegen Rusland. Bovendien kochten alle EU-lidstaten tegelijkertijd aardgas om hun voorraden aan te vullen, waardoor de vraag vlak voor het begin van de winter sterk toenam.

In 2023 had een combinatie van factoren een neerwaarts effect op de gas- en elektriciteitsprijzen. De groothandelsprijzen op de energiemarkten daalden als gevolg van, onder andere, een lagere vraag door milde weersomstandigheden, inspanningen om energie te besparen en de vertraging van de Chinese economie.

Desondanks zijn de gas- en elektriciteitsprijzen nog steeds hoger dan voor de spanningen tussen Oekraïne en Rusland.

Ook in de buurlanden daalde de energie-inflatie in 2023, met name in Nederland, waar de jaar-op-jaar daling van de energieprijzen -23,7 % bedroeg, iets minder dan in België (-28,4 %). In Duitsland en Frankrijk is de energie-inflatie vertraagd ten opzichte van 2022, maar blijft positief met respectievelijk 5,1 % en 5,7 %.

De snellere stijging en daling van de energieprijzen in België, vergeleken met Frankrijk en Duitsland, is voornamelijk te wijten aan de verschillende organisatie van de markt. In België is de energiemarkt meer geliberaliseerd, met een groter aandeel contracten met variabele prijzen voor elektriciteit en gas, waardoor de groothandelsprijzen voor energie een grotere impact hebben op de consumentenprijzen in ons land, zowel naar boven als naar beneden. In Duitsland is de energiemarkt minder geliberaliseerd en profiteren consumenten van vaste prijzen gedurende een jaar, onderhandeld door hun gemeente. In Frankrijk verklaren gereguleerde prijzen en een tariefschild de trend in gas- en elektriciteitsprijzen.

Inflatie voor levensmiddelen, diensten en industriële producten iets hoger in België dan in de buurlanden

In de andere productgroepen is de inflatie sterk toegenomen, tot historisch hoge niveaus in 2023. Voor levensmiddelen steeg de inflatie tot gemiddeld 12,7 % in 2023. Nooit eerder was de voedselinflatie zo hoog.

De inflatie voor levensmiddelen bereikte een piek van 16,9 % in het eerste kwartaal. Vanaf het tweede kwartaal is de inflatie voor levensmiddelen voortdurend afgenomen, tot 8,3 % in het vierde kwartaal. Voor bewerkte levensmiddelen namen de consumptieprijzen sterk toe vanaf eind 2021, als gevolg van een sterke stijging van de prijzen voor landbouwgrondstoffen. Door de daling van de grondstofprijzen in 2022 stabiliseerden de consumentenprijzen zich vanaf maart-april 2023, net als de producentenprijzen in de voedingsindustrie.

Bij onze voornaamste buurlanden bereikte de voedselinflatie in 2023 ook een historisch hoog niveau, maar lag ze iets lager dan in België.

De diensteninflatie is sterk toegenomen in België en de buurlanden in 2023. In België bedroeg de inflatie 6,3 %. Die hogere inflatie in België is voornamelijk te wijten aan sectoren zoals restaurants, huisvesting en ziekenhuisdiensten.

De hoge inflatie voor industriële goederen in 2023 is te wijten aan de sterke stijging van de invoer- en grondstofprijzen, die met vertraging werd doorgerekend in de consumptieprijzen. Aan de andere kant zijn de aanbodbeperkingen weggevallen en heeft de vertraging van de wereldeconomie, met name in China, het niveau van de prijsstijgingen van industriële goederen in 2023 verminderd. Ook in de buurlanden is de inflatie voor industriële goederen in 2023 verder gestegen.